بنادر و دریاها محور توسعه اقتصادی کشورها هستند. اهمیت دریاها و سواحل برای توسعه پایدار مدت‌هاست به طور گسترده‌ای به رسمیت شناخته شده است. از دستور کار 21 در ژوهانسبورگ گرفته تا اجلاس ریو +20 و برنامه توسعه پایدار همگی بر این موضوع تاکید کرده‌اند. هدف 14-7 از اهداف توسعه هزاره بر بهبود مزایای اقتصادی و استفاده پایدار از منابع دریایی به خصوص در 54 کشور کم‌درآمد ساحلی تمرکز دارد. 

سواحل اکوسیستم‌هایی حساس و در عین حال حیاتی به لحاظ اقتصادی هستند، تجارت دریایی، تولید نیرو و انرژی، حمل و نقل دریایی، کشاورزی، آبزی‌پروری، صیادی و توریسم تنها بخشی از ظرفیت شهرهای ساحلی هستند. دانستن این نکته که بیش از 40 درصد از مردم جهان در فاصله 100 کیلومتری سواحل زندگی می‌کنند، هم اهمیت و جاذبه سواحل را نشان می‌دهد و هم فشار زیادی را که جمعیت بر روی منابع ساحلی وارد می‌کنند یادآور می‌شود.

سیستم‌های ساحلی شامل تالاب‌ها، صخره‌ها، حوضچه‌های نمکی، تپه‌ها و دیواره‌ها، دلتاها، صخره‌های مرجانی، جنگل‌ها و مراتع آبی و ساحلی و دیگر لندفرم‌های ساحلی همه و همه فضای پر استعدادی را به لحاظ اقتصادی تشکیل می‌دهند.

از نظر توریسم خط ساحلی در سراسر دنیا مکان جذب 80 درصد گردشگر بین‌المللی بوده و محبوب‌ترین مقصدها به شمار می‌رود. واقعیت این است که امروزه بنادر، نقاط ثقل اقتصاد دنیا و گلوگاه‌های حیاتی اقتصادی جهان هستند که کالاها، مواد، اطلاعات و جمعیت در داخل کشورها و بین کشورها از طریق آنها جابجا می‌شوند.

حمل و نقل بین‌المللی دریایی و صنعت بنادر مسؤول حمل و نقل و جابجایی حدود 90 درصد از تجارت جهان است. می‌توان گفت بنادر، حلقه اتصالی حمل و نقل دریایی به زمینی و حامی فعالیت‌های پسکرانه‌ای هستند.

حمل دریایی، صادرات ایمن و ارزان کالاهای نهایی و واردات ارزان مواد اولیه را به ارمغان می‌آورد به دلیل اهمیت بنادر در کشورهای مختلف جهان صنایع متعددی که به کل زنجیره صنعت منفعت می‌رسانند در نوارهای ساحلی پدید آمده‌اند. 

در این بین موقعیت جغرافیایی راهبردی کشور ایران در منطقه و برخورداری از پنج‌هزار و 800 کیلومتر ساحل در شمال و جنوب کشور باعث شده است که ایران از ظرفیت ممتازی در توسعه توریسم ساحلی و بندری برخوردار باشد. در بین استان‌های ساحلی کشور نیز هرمزگان داستانی جداگانه و منحصر بفرد دارد.

نزدیک به 50 درصد از کل طول سواحل کشور مربوط به استان هرمزگان بوده و یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین بنادر ایران نیز بندرعباس است. در مجموع حدود 60 درصد کل واردات و صادرات کشور از بنادر استان هرمزگان انجام می‌شود که این نقش و جایگاه پر اهمیت این استان را گوشزد می‌کند به همه موارد فوق باید جایگاه تنگه هرمز را نیز به عنوان یک تنگه مهم بین‌المللی افزود.

بیش از 100 تنگه میان اقیانوس‌ها و آبراه‌های مختلف در جهان وجود دارد که عرض آن‌ها کمتر از 40 کیلومتر(25 مایل) است. از میان این یک‌صد آبراه کم‌عرض بر اساس تعداد عبور کشتی‌ها، قطب اقتصادی، آسیب‌پذیری جغرافیایی، استفاده نظامی و اهمیت راهبردی می‌توان تنها به پنج تنگه اشاره کرد. تنگه‌های هرمز، جبل‌الطارق، بسفر، داردانل و باب‌المندب در جایگاه ویژه اقتصادی و سیاسی جهانی قرار دارند. 

روزانه بیش از 42 میلیون بشکه نفت خام و معادل 53 درصد از کل نفت تولید شده در جهان از پنج تنگه حیاتی عبور داده می‌شود که سه نقطه نخست آنها به تنهایی سهمی معادل 46 درصد از کل عرضه جهانی نفت خام را به خود اختصاص داده‌اند. تنگه هرمز با تردد سالیانه 20هزار فروند شناور، یکی از مهم‌ترین تنگه‌های بین‌المللی محسوب می‌شود که در ردیف حیاتی‌ترین تنگه‌های عبور و مرور جهان است طبق آمارهای غیر رسمی در هر 11 دقیقه یک کشتی غول پیکر از این آبراه بین‌المللی عبور می‌کند و همچنین 31 درصد نفت خلیج فارس نیز از این تنگه صادر می‌شود.
 
وجود زیرساخت‌های بزرگ و کوچک مانند بنادر بزرگ شهید رجایی و شهید باهنر با عملکرد فراملی، وجود  بنادر چندمنظوره و بنادر نفتی، استقرار مناطق آزاد تجاری و صنعتی قشم و کیش، صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، شهرک ها و نواحی صنعتی، دسترسی به چهارنوع شبکه ترابری زمینی، دریایی، ریلی و هوایی، وجود ذخایر آبزیان و استقرار صنایع بزرگ مانند کشتی سازی، فولاد، آلومینیوم، سیمان، پالایشگاه‌های بزرگ نفت و گاز و...، وجود 13  منطقه حفاظت شده محیط زیست، وجود 318 اثر تاریخی و طبیعی و ظرفیت‌های گردشگری جزایر و مناطق آزاد تجاری کیش و قشم، تنها بخشی از ظرفیت‌های مهم حوزه اقتصاد و صنعت و گردشگری استان هرمزگان است.

منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی مهم‌ترین بندر تجاری ایران به شمار می‌رود که با ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه حدود 100  میلیون تن کالا، به تنهایی بیش از 55 درصد صادرات و واردات و 70 درصد ترانزیت بنادر کشور را برعهده دارد. همچنین جابجایی بیش از 85 درصد کالاهای کانتینری کشور در این بندر انجام می‌گیرد. سهم گمرک شهید رجایی بندرعباس از کل تجارت خارجی کشور به تنهایی بیش از 35 درصد است با این وجود و با همه این پتانسیل‌ها مردم استان هرمزگان در بسیاری مناطق از محرومیت شدید و اختلاف طبقاتی رنج می‌برند.

در صنعت گردشگری بسیاری از فرصت‌ها مغفول باقی مانده است. استان هرمزگان تمامی پتانسیل‌های لازم برای توسعه این صنعت را دارد. گردشگری ماجراجویانه، گردشگری علمی در زمینه دریا، منابع هیدروکربوری، گردشگری تاریخی، بوم‌گردی و ... می‌توانند بندرعباس را به یک بندر مهم گردشگری در کشور تبدیل کنند که آثار اقتصادی آن می‌تواند تا قلب کشور نیز کشیده شود. امید است دولتمردان با نگاه ویژه به این استان که از لحاظ وسعت با کشوری مانند گرجستان و از لحاظ امکانات برابری می‌کند و از لحاظ ظرفیت‌ها در بسیاری شاخصه‌ها در جهان بی‌بدیل است. 

منبع : خبرگزاری فارس
تاریخ انتشار : 1398/02/04